نمونه سوالات مصاحبه در تحقیق کیفی لازم است در راستای پاسخگویی به اهداف پژوهش کیفی باشد، بعبارتی دیگر برای واکاوی و کاوش در تفاسیر و ادراکات خاص مشارکت کننده در تحقیق بوده و محققان باید بکوشند تا از تحمیل ساختارها و مفروضات خود به گفته های مشارکت کننده در پژوهش اجتناب کنند. لازمه این امر صراحت و انعطاف پذیری مصاحبه کننده است تا او بتواند امکان ظهور ایده های جدید را فراهم سازد و اجازه ندهد که مفروضات و ایده های قبلی خود، ماهیت مصاحبه را تعیین کنند. محقق باید آماده باشد تا به دنبال عمق امور سطحی به کاوش بپردازد، تا بتواند به صورت عمقی پدیده مورد نظر را بررسی کند و برای غافلگیر شدن از مسیر مصاحبه کیفی آمادگی داشته باشد. او باید معانی و تفاسیر را روشن کند و آنها را به مشارکت کنندگان تفهیم کند تا اطمینان حاصل کند که آنچه که ضبط میشود، صدا و باورهای آنها است و نه مفروضات و تفاسیر خود محقق. تفسیر داده ها پس از تحلیل داده‌ها و ظهور مضامین انجام خواهد گرفت.
شفاف سازی پاسخ های مشارکت کننده در تحقیق یا مصاحبه شونده، زمانی اهمیت پیدا می کند که محقق و مصاحبه شوندگان زبان را به نحوی متفاوت به کار می‌گیرند. برای مثال زمانی که متخصص بالینی با بیماری مصاحبه میکند، ممکن است که متخصص بالینی زبانی تخصصی را به کار گیرد که برای بیمار قابل درک نیست. شفاف سازی هنگامی که مصاحبه شونده و مصاحبه کننده زبان و واژگان مشترک نیز دارند، مثلاً هنگامی که یکی از محققین شاغل با شاغلین مشابه مصاحبه میکند، حتی از این هم مهم‌تر است. در اینجا فرض بر این است که تفاسیر نیز مشترک است ولی آنچه که بسیار مهم است این است که محقق معانی و مفروضات مشارکت کنندگان را روشن سازد تا اطمینان حاصل شود که واژگان و ایده های ذکر شده حاصل تفسیر افراطی مطالبی نیست که ممکن است عملاً ذکر نشده باشند.
سوالات مصاحبه کیفی و مشخصه های آن
پرسش های مصاحبه کیفی خوب باید تشریحی، بی‌طرفانه، حساس و شفاف باشند. شش نوع پرسش پیشنهاد می شود که لازم است منظور محقق در مورد ماهیت و هدف هر پرسش روشن باشد، در این صورت مشارکت کننده قادر خواهد بود تا به نحوی مناسب به پرسش‌ها پاسخ دهد. این گونه پرسش ها عبارتند:
· رفتاری/ تجربه
· عقاید/ ارزش‌ها
· احساسات/ عواطف
· دانش
· احساسات
· پیشینه
نحوه شروع مصاحبه
در اغلب موارد بهتر است که مصاحبه را با پرسش های مربوط به اطلاعات پیشینه آغاز کرد، که پاسخ دادن به آنها برای مشارکت کنندگان آسان است و آنگاه هم زمان با توسعه روابط مصاحبه به سراغ پرسش های پیچیده تر و حساس تر رفت.
راهنمای موضوعی در مصاحبه کیفی
محققان در مصاحبه های کیفی به ندرت دارای متن مصاحبه مشخص و انعطاف ناپذیرند. بلکه برنامه مصاحبه براساس مجموعه ای از مضامین و یادآورها یا راهنمای موضوعی شکل می‌گیرد. این مضامین و یادآور ها برای شروع مصاحبه حول پدیده مورد نظر به کار گرفته می‌شوند و نقش این راهنمای موضوعی، کمک به محقق برای بخاطر سپردن موضوعات است تا او بتواند موضوعات کلیدی را در مصاحبه سوال کند. به دلیل ماهیت مکالمه ای و کمی ساختارمندی در این فرآیند ، ممکن است محقق به دام برخی تله ها بیفتد که حقیقت کامل آنها تنها زمانی آشکار میشود که محقق در حال پیاده کردن مصاحبه و گوش دادن به نوار ضبط شده از گفتگو ست.
اشتباهات در سوالات مصاحبه کیفی
برخی از این تله ها و دام های متداول در پرسیدن سوالات در مصاحبه عبارتند از:
· پرسش های دو پهلو یا متعدد، که مصاحبه کننده تعدادی سوال را مطرح میکند که همگی به موضوع مربوطند ولی همه آنها به پاسخ های هوشمندانه ای نیاز دارند.
· پرسیدن سوال های تلقینی و القایی که فرد را به پاسخی مشخص سوق می دهد.
· همراه داشتن متن مصاحبه انعطاف ناپذیر که غالباً دامی برای محققان تازه کار است که حس می‌کنند لازم است که دستورالعملی دقیق و ساختار یافته در اختیار داشته باشند تا بتوانند تا حدودی این رویداد ظاهرا غیر قابل کنترل را تحت کنترل درآورند.
· استفاده از راهنما به عنوان متن مصاحبه، که چنانچه اظهارات مشارکت کنندگان بیشتر شفاف نشوند و یا پیگیری نشوند ممکن است منجر شود به نادیده گرفتن تغییر مسیر های جالب و مفید گردد. در واقع راهنمای مصاحبه نوعی برنامه مسافرت تقریبی به دست می‌دهد که با استفاده از آن میتوان مصاحبه را انجام داد. در این برنامه آنچه که در هر مرحله از سفر به طور دقیق رخ می‌دهد، مدت هر توقف، یا اینکه محقق در هر لحظه خاص در کجا خواهد بود به طور دقیق مشخص نمی‌شود ولی از مسیر مسافرت و سطحی که در نهایت پوشش داده خواهد شد، درکی آشکار به دست می‌دهد.
· عدم اصلاح راهنمای مصاحبه متعاقب تجارب حاصله از مصاحبه های پیشین.
· عدم پرسیدن سوال های اکتشافی یا پروب ها که فرصت کاوش بیشتر در موضوع را در اختیار پاسخ دهنده قرار میدهند.
سوال های اکتشافی در مصاحبه کیفی
چهار نوع سوال اکتشافی در هنگام مصاحبه کیفی می توان بکار برد که عبارتند از:
o سوال های اکتشافی برای جزئیات بیشتر؛ یعنی پرسش های مربوط به چه کسی، کجا، چه چیزی و چگونه؛
o سوال های اکتشافی تفسیری، که غالباً نشانه های غیر کلامی اند که برای ترغیب پاسخ دهنده به ادامه صحبت به کار گرفته می‌شوند
o سوال های اکتشافی توضیحی، شامل بیان مجدد پاسخ ها و تفکر دوباره در مورد آنچه که پاسخ دهنده گفته است؛
o سوال های اکتشافی مقابله ای، که چیزی برای «مخالفت» در اختیار پاسخ دهنده قرار میدهند.
اکثر مصاحبه های کیفی به صورت چهره به چهره و رودررو انجام می‌شوند. اما نباید فراموش کرد که مصاحبه های کیفی را میتوان با استفاده از تلفن یا اینترنت هم انجام داد که هر دوی آنها این عیب را دارند که مصاحبه کننده نمی‌تواند به ارتباطات غیر کلامی پاسخ دهنده دسترسی داشته باشد و این امر میتواند به سردرگمی در مورد ماهیت مکث های صورت گرفته در روند مصاحبه منجر شود. مزایای این دو روش این است که میتوان به افرادی که به دلیل فاصله [از طریق تلفن] یا به دلیل نقص شنوایی غیر قابل دسترسی هستند ولی می‌توانند [از طریق اینترنت] به راحتی گفتگو کنند، دسترسی پیدا کرد.
نمونه سوالات مصاحبه کیفی و راهنمای موضوعی
در اینجا نمونه ای از راهنمای موضوعی از بخشی از یک مطالعه کیفی در مورد رفتار های جنسی در جوانان ارائه شده است . مقاله اصلی در لینک زیر قابل دسترسی است .
https://www.who.int/reproductivehealth/topics/adolescence/discussion_topics/en/
جدول زیر بخش کوچکی از راهنمای موضوعی مصاحبه عمیق با جوانان در مورد رفتار های پرخطر جنسی است که این بخش متمرکز بر موضوع منبع اطلاعات در مورد روابط جنسی است .
موضوع 1 :
· مهمترین منبع اطلاعات
· منبعی که مکرر استفاده می شود و مهمترین منبع اطلاعات
نمونه سوالات اصلی در مصاحبه کیفی:
· چگونه از روابط، رابطه جنسی و پیشگیری از بارداری مطلع شده اید؟
· چقدر در مورد مسائل جنسی آگاهی دارید؟
· برای اطلاعات به چه کسی یا چه چیزی تکیه می کنید؟
· مهم ترین منابع برای شما چه کسانی یا چه کسانی هستند؟ هر منبع چقدر برای شما مهم است؟
· منابع: افراد و/یا رسانه ها
نمونه سوالات فرعی و اضافی:
· تغییرات بدن، قاعدگی، زیست شناسی جنسی/تولید مثل، بارداری، روابط، عشق، ازدواج، زمان داشتن رابطه جنسی، نحوه انجام آن، پیشگیری از بارداری، بیماری های مقاربتی، HIV و غیره.
· آیا می توانید به یاد بیاورید که چه چیزی به شما گفته شد / چه چیزی فهمیدید؟
· چند سالتان بود؟
· چه احساسی داشتید/عمل کردید؟
· نظرتان درباره آن چه بود؟
پیشنهادات برای بسط بیشتر:
· بازیگران اصلی؟
· مهمترین منبع تاثیر گذار
چند سوال رايج در پژوهش كيفی
سوال اول: آیا سوالات مصاحبه باید برای همه شرکت کنندگان (مصاحبه شوندگان) یکسان باشد یا هر کس به فراخور آگاهی-حوزه تخصصی-سازمانش فرق میکند؟
پاسخ : مسلما” با توجه به هدف مطالعه کیفی شما، باید یک راهنمای موضوعی در دست مصاحبه گر باشد که موضوعات مهم در پاسخ به سوال تحقیق خود را از مصاحبه شونده سوال کند . این موضوعات از این جهت بهتر است در قالب یک راهنمای موضوعی مشخص بیاید که موضوعی از قلم نیفتد و همچنین اگر به ترتیب پرسیده شود، در تحلیل کار شما راحت تر خواهد بود . بخصوص اگر رویکرد شما محتوایی موضوعی باشد.
البته اگر شما از گروههای مختلف قرار است مصاحبه کنید، مثلا” والدین، نوجوانان، معلمین، مسلما” سوالات در مورد یک موضوع خاص متفاوت خواهد بود ، ولی در یک گروه خاص، مثلا” نوجوانان، با توجه به تجربیات متفاوت افراد و نگرش های متفاوت، ممکن است نحوه سوال کردن شما و سوالات کوتاه بعدی (پروب ها یا کاوشگرها) که برای دادن عمق بیشتر یا وسعت بیشتر به پاسخ ها می پرسید، متفاوت باشد مثلا” اگر کسی رفتار پرخطر داشت ، از او راجع به جزئیات آن سوال میشود ، اگر نداشت، ممکن است در مورد عوامل بازدارنده رفتار پرخطر از او بپرسید . به هر حال از قبل شما بر اساس هدف مطالعه کیفی، باید بدانید بدنبال چه نوع اطلاعاتی از افراد هستید . البته در تحقیق کیفی این انعطاف وجود دارد که در بین تحقیق شما صحبتهای متفاوتی با افراد متفاوت داشته باشید متناسب با نوع پاسخ آنها و تجربه ای که فرد مورد نظر دارد.
سوال دوم : آیا اگر مصاحبه شونده از محقق درخواست کند که قبل از وقت مصاحبه، لیست سوالات را ببیند، باید چکار کرد؟
پاسخ : این موضوع بخصوص در افراد متخصص و مسئول ممکن است اتفاق بیفتد که دلایل آن می تواند صرفه جویی در وقت و ارزیابی از نوع مصاحبه و شاید آمادگی باشد، ولی به نظر بنده، تا جایی که امکان دارد محقق ، کلیات موضوع مصاحبه را میتواند اطلاع دهد و سعی کند جزئیات بیشتر و یا لیست سوالات را در اختیار نگذارد زیرا هر چه سوالات در محیط طبیعی خود مطرح شود و عکس العمل و پاسخ های فرد در شرایط طبیعی داده شود، اعتبار داده ها بیشتر خواهد بود . هر نوع آمادگی قبل از مصاحبه، ممکن است ماهیت مصاحبه را از حالت طبیعی خود خارج نماید.
ماهیت طبیعت گرایانه در تحقیق کیفی آنها را از تحقیق کمی با ابزار پرسشنامه و حتی سوالات باز متمایز می کند. البته در حالاتی که شما مجبور باشید با افراد خاصی از مسئولین حتما” مصاحبه انجام دهید و این شرط را برای شما قرار داده اند، ممکن است به ناچار این کار را انجام دهید و محور سوالات را ارسال نمایید ولی در زمان مصاحبه با استفاده از پروب ها یا سوالات تکمیلی سعی کنید به پاسخ آنها عمق و وسعت بیشتری بدهید . دقت نمانید انجام مصاحبه عمیق و تحقیق کیفی یک هنر است که به تجربه محقق و مهارت او بستگی زیاد دارد.
سوال سوم: آیا این درست است که در تحلیل چارچوب، کدها را بر اساس یک چارچوب از قبل تعیین شده تم بندی می کنیم. ولی در تحلیل محتوا چارچوب مشخص قبلی نداریم؟
پاسخ : در خصوص سوال شما باید بگویم تحلیل محتوا یک رویکرد تحلیلی است که شما از قبل یک سری موضوعات مشخص داشته و در قالب آن ها به دنبال داده های عمیق با انجام کار کیفی میگردید و از دل آن داده ها طبقات و مضامینی در پاسخ به سوال تحقیق خود، استخراج می کنید. حال این رویکرد تحلیلی را می توان به روش تحلیل چارچوب (framework) انجام داد میتوان با استفاده از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی مانند مکس کیو دا یا NVivo انجام داد. زمانی که نرم افزار در دسترس نبود .، روش چارچوب با استفاده از فایلهایی ورد و اکسل استفاده میشد ولی الآن به نظر بنده ، با در دست بودن نرم افزار برای مدیریت داده های کیف، نیازی به استفاده از روش چارچوب نیست . نرم افزار مکس کیو دا و سایر نرم افزارها بسیار کار تحلیل را با مدیریت داده کیفی آسان کرده است. (مطالعه کیفی)
سلام و درود
استاد بزرگوار سرکار خانم دکتر فراهانی
بنده 15 سال سابقه تحقیق و مطالعه کیفی و گراندد تیوری دارم
با این وجود تابحال متن فارسی مرتبطی که به سادگی و صحت مطالبی که شما به اشتراک گذاشتید کمتر یافتم.
فعالیت ارزشمندی به منظور یادگیری و توسعه مهارت در اینمورد انجام میدهید
سلامت و سرافراز باشید
با سلام و تشکر فراوان از بازخورد خوب سرکار عالی، خوشحالم که سایت و فایلهای آموزشی برای شما مفید بوده است. انشالله سلامت و پیروز باشید
به نام خدا
سلام سرکار خانم دکتر
همیشه در مقایسه متفکران ایرانی عصر حاضر با گذشته و خارجی ها این نکته اشاره میشود که محققان امروز ایرانی کمتر تالیفات دارند و در نوشتن کاهل اما با اقدام جنابعالی من بعنوان دانشجو از ارایه شما استفاده کردم
با سلام و تشکر از پیام جنابعالی، خوشحالم که مطلب تاحدی برای شما مفید بوده است. موفق باشید
با سلام و عرض ادب محضر سرکار
در کدام یک از استراتژی های رویکرد کیفی محقق در مصاحبه به دنبال مولفه ها و شاخص های اندازه گیری مولفه ها و عوامل موثر بر حوزه پژوهشی عنوان …….. می رود و از افرادی که واقعاً خبره در آن حوزه پژوهشی هستند مصاحبه می کند و کدام از استراتژیهای رویکرد کیفی به چندین بلوک معنایی ختم می شود .
با سلام و تشکر از پیام شما، معمولا در پژوهش کیفی شما بدنبال شناسایی و واکاوی چیستی و چگونگی پدیده ها از نگاه مشارکت کنندگان در تحقیق بوده و یا کشف معانی که افراد به زندگی خود و تجربیات خود منتسب می کنند. اگر بدنبال روابط مولفه های شکل دهنده پدیده ها بطور خاص باشید لازم است رویکردهای داده بنیاد یا گراندد تئوری را انتخاب کنید که دغدغه آن شناسایی روابط بین اجزای مدل تبیین کننده یک پدیده است .سایر رویکردها بیشتر توصیف چیستی و چرایی پدیده ها انجام میدهند.
سلام و سپاس از شما، معمولا در پژوهش کیفی محقق خیلی بدنبال اندازه گیری اثر چیزی نیست و یا عوامل موثر بر پدیده ای، البته می توان زمینه ها و بستر شکل گیری یک پدیده را واکاوی و کشف کرد ولی خیلی رابطه علی معلولی رل نمی توان با قطعیت بیان کرد. در رویکرد گراندد نئوری که بدنبال کشف مدل و نظریه از دل داده ها است محقق ارتباط بین مولفه ها و عوامل را در تمام مراحل پژوهش در نظر دارد. در تحلیل محتوای مضمونی، معمولا نهایتا” محقق به چند مفهوم یا مضمون می رسد که در پاسخ به سوال تحقیق است .
امیدوارک پاسخ خود را دریافت کرده باشید
متشکرم
سلام خانم دکتر وقتتون بخیر. میبخشید برای تهیه پرسشنامه برای انجام مصاحبه در نظریه داده بنیاد میشه کمی من رو راهنمایی کنید ؟
با سلام و تشکر از علاقمندی شما به مقاله نمونه سوالات مصاحبه در تحقیق کیفی ، در رویکرد گراندد تئوری شما راهنمای موضوعی به شکلی که در سایر رویکردهای کیفی استفاده می شود ندارید، بلکه با یک سوال کلی در مورد پدیده مورد واکاوی مصاحبه را شروع می کنید و بر اساس پاسخ های فرد، با استفاده از پروب یا سوالهای اکتشافی به پاسخ های فرد عمق و بسط می دهید. تمام جنبه های مختلف پدیده را با سوالهایی حول محور چه، کی، چه وقت، چه چیز، چرا، چگونه، چطور . ……واکاوی و کشف می کنید آنقدر که تمام پیچیدگی های پدیده را بیرون بیاورید .
جزییات بیشتر روشی را در دوره گراندد تئوری در بخش محصولات سایت می توانید آموزش ببینید توصیه می کنم حتما در صورت امکان دوره گراندد تئوری را تهیه نمائید. https://qualitativestudies.com/product/grounded-theory/
موفق باشید
سلام و درود بر شما. مطلب خیلی بود. ای کاش از تصاویر متناسب با موضوع استفاده بود. همچنین اگر امکان داشته باشد لینک ارسال مطلب به پیام رسان داخلی هم فراهم شود.
سپاس مجدد
با سلام و تشکر، حتما نظر شما را اعمال خواهیم کرد. موفق باشید
استاد سلام من یکی از سوالات رسالم بر اساس soar می باشد فرصت ها، قوت ها، آرمان ها، و نتایح پیش روی ج.ا ایران برای مقابله با مواد مخدر به کشور کدامند؟ بنده در مصاحبه هر چهار مورد فرصت ها، قوت ها، آرمان ها و نتایج را سوال کنم؟
با سلام، اگر اساس و مبنای نظری پژوهش شما، این سه مولفه در مورد مقابله با مواد مخدر باشد سوالات شما لازم است حول همین محورها باشد با کلمات چه، چگونه، چطور، چرا، ….
با ماهیت پاسخ ها و تفاسیر افراد را در مورد نقاظ قوت، آرمانها و نتایج در مقابله با مواد مخدر استخراج نمائید.
موفق باشید
۸
سلام.. معمولا تعداد سوالات تحقیق برای مصاحبه با افراد در شیوه گرندد تئوری چندتا باید باشه؟ چه تعداد ی معقوله
با سلام، در گراندد تئوری شما سوالات مشخص نداشته بلکه پیرامون موضوع مورد تحقیق سوالات متعددی برای واکاوی چیستی پدیده از زوایای مختلف می پرسید. چون هیچ نظریه و چارچوب مفهومی مشخصی هدایت سوالات شما را به عهده نمی گیرد، سوالهای مشخص ندارید یلکه با یک سوال کلی در مورد موضوع شروع می کنید و ابعاد مختلف موضوع را بسته به رویکرد گراندد تئوری خود با پرسیدن سوالهای اکتشافی واکاوی و کشف می کنید مثلا اگر رویکرد شما گراندد تئوری است و بدنبال کشف فرآیند شکل گیری طلاق هستید می توانید بر اساس پارادایم اشتراوس کوربین در مورد علل و زمینه های شکل گیری طلاق این گونه بپرسید : برای تعریف کن چی شد؟ چه اتفاقهایی افتاد؟ کی ؟ کچا؟ چه کسی درگیر بود؟ چه وقت ؟ چگونه ؟ و ….تا تمام ابعاد مختلف زمینه و علل شکل گیری طلاق شکافته شود و سپس بدنبال سوالاتی در خصوص تعاملات و عمل و عکس العمل ها می روید که خوب چه کردی؟ با چه کسی؟ کجا؟ ….
تمام این جرییات در دوره گراندد تئوری که اخیرا” آپدیت شده است امده است توصیه می کنم حتما این دوره را تهیه کنید بسیار کاربردی و کمک کننده است . ممنون از اینکه سایت ما را دنبال می کنید. موفق باشید
با سلام و سپاس از اشتراک گذاری مطالب مفید
استاد گرامی
برای تجزیه و تحلیل داده های مطالعه کیفی(مصاحبه) از نوع directed content analysis چه روشی را پیشنهاد می کنید؟
با توجه به اینکه در این روش از رویکرد قیاسی استفاده می شود، آیا روش گرانهیم و لاندمن مناسب است؟
تحلیل محتوای گرانهیم و لاندمن یکی از روش‌های تحلیل کیفی است که در حوزه علوم انسانی و اجتماعی به کار می‌رود. این روش توسط فیلیپ گرانهیم و برنارد لاندمن، محققان سوئدی، معرفی شد. هدف اصلی این روش، بررسی و تحلیل محتوای متنی به‌صورت سیستماتیک و علمی است. در این روش، محتوای متن به دسته‌های معنایی و موضوعی تقسیم میشود تا معانی و الگوهای موجود در آن به‌طور عمیق‌تر و دقیق‌تر شناسایی شود.
مراحل تحلیل محتوای گرانهیم و لاندمن
1. آشنایی با داده‌ها: در این مرحله، محقق به مطالعه دقیق داده‌ها می‌پردازد و با محتوا آشنا میشود. این مرحله شامل خواندن مکرر متن‌ها برای درک بهتر از آنها است.
2. انتخاب واحد تحلیل: واحد تحلیل میتواند یک کلمه، جمله، یا پاراگراف باشد که مرتبط با سؤال پژوهشی است. انتخاب واحد تحلیل بسیار مهم است و باید به‌طور دقیق مشخص شود.
3و کدگذاری اولیه: در این مرحله، محقق به شناسایی مفاهیم یا موضوعات مهم در متن می‌پردازد و برای آنها کدهایی ایجاد میکند. این کدها به‌عنوان برچسب‌هایی عمل می‌کنند که بخش‌های مختلف متن را به موضوعات و مفاهیم خاصی متصل می‌کنند.
4ه ایجاد دسته‌های مفهومی: کدهای مشابه یا مرتبط به دسته‌های بزرگ‌تر یا مفاهیمی با معنای مشابه تقسیم می‌شوند. این دسته‌ها باید جامع و خاص باشند تا بتوانند بخش‌های مختلف متن را به‌طور دقیق پوشش دهند.
5. تفسیر نتایج: در این مرحله، محقق به تحلیل و تفسیر داده‌ها پرداخته و تلاش میکند تا الگوها و معانی کلی موجود در متن را استخراج کند. این تفسیرها باید با سؤالات پژوهشی اصلی همخوانی داشته باشند.
6د تهیه گزارش: نتایج تحلیل به‌صورت گزارش ارائه میشود. این گزارش باید شامل توضیحات کامل از مراحل کار و نتایج به‌دست‌آمده باشد و نشان دهد که چگونه نتایج تحلیل به سؤال‌های پژوهشی پاسخ می‌دهد.
مزایای روش تحلیل محتوای گرانهیم و لاندمن
• انعطاف‌پذیری: این روش به محقق اجازه می‌دهد تا داده‌ها را بر اساس نیازهای خاص پژوهش خود تحلیل کند.
• عمق تحلیل: تحلیل محتوای کیفی به محقق کمک میکند تا به معانی پنهان و الگوهای موجود در داده‌ها دست یابد.
• سیستماتیک بودن: این روش به محقق امکان می‌دهد تا به‌صورت ساختاریافته و علمی به تحلیل داده‌ها بپردازد.
این روش معمولاً در تحقیقاتی که هدف آنها بررسی عمیق و کیفی محتوای متنی است، مانند تحلیل مصاحبه‌ها، متون رسانه‌ای و سایر اسناد متنی، به کار می‌رود.
در پاسخ به سوال شما، بله، در رویکرد تحلیل محتوای جهت‌دار (یا قیاسی) نیز میتوان از روش تحلیل محتوای گرانهیم و لاندمن استفاده کرد. تحلیل محتوای جهت‌دار به معنای استفاده از یک چارچوب نظری یا پیش‌فرض‌های موجود برای هدایت فرآیند تحلیل است. در این رویکرد، تحلیل محتوای شما به جای اینکه کاملاً داده‌محور باشد (یعنی به‌طور استقرایی از داده‌ها به سمت تئوری حرکت کند)، به‌صورت قیاسی از تئوری یا چارچوب نظری شروع میشود و داده‌ها را بر اساس آن تحلیل میکند.
نحوه استفاده از روش گرانهیم و لاندمن در تحلیل محتوای قیاسی
1. تعریف چارچوب نظری یا مفهومی: در این مرحله، محقق بر اساس ادبیات موجود یا نظریه‌های قبلی، چارچوبی برای تحلیل داده‌ها تعریف میکند. این چارچوب میتواند شامل دسته‌ها یا مفاهیم از پیش تعیین شده باشد که قرار است داده‌ها بر اساس آنها تحلیل شوند.
2. انتخاب واحد تحلیل: مشابه تحلیل محتوای استقرایی، در اینجا نیز واحد تحلیل انتخاب میشود (کلمه، جمله، پاراگراف).
3. کدگذاری بر اساس چارچوب نظری: در این مرحله، محقق داده‌ها را بر اساس دسته‌ها و مفاهیم از پیش تعیین شده کدگذاری میکند. این کدها می‌توانند براساس نظریه‌های موجود یا فرضیه‌های پژوهش باشند.
4. تطبیق داده‌ها با چارچوب نظری: پس از کدگذاری، داده‌ها با چارچوب نظری تطبیق داده می‌شوند. این تطبیق به محقق کمک میکند تا بررسی کند که آیا داده‌ها با مفاهیم و تئوری‌های از پیش تعیین شده همخوانی دارند یا خیر.
5. تفسیر نتایج: در این مرحله، محقق به تفسیر داده‌ها می‌پردازد و مشخص میکند که آیا یافته‌ها با چارچوب نظری همخوانی دارند یا باید به تغییر یا توسعه آن پرداخت.
6. تهیه گزارش: نتایج تحلیل، همراه با بررسی تطابق یا عدم تطابق آنها با چارچوب نظری، در قالب یک گزارش ارائه میشود.
مزایای استفاده از روش گرانهیم و لاندمن در تحلیل محتوای قیاسی
راهنمایی بیشتر: استفاده از چارچوب نظری میتواند فرآیند تحلیل را هدفمندتر و ساختارمندتر کند.
پیش‌بینی‌پذیری بیشتر: از آنجا که تحلیل بر اساس مفاهیم و نظریه‌های از پیش تعیین‌شده انجام میشود، احتمال بیشتری برای پیش‌بینی نتایج وجود دارد.
-آزمون نظریه‌ها: این روش میتواند به آزمون نظریه‌ها و مفاهیم در شرایط واقعی کمک کند و مشخص کند که آیا این نظریه‌ها قابل اعمال بر داده‌های واقعی هستند یا خیر.
به طور کلی، رویکرد قیاسی یا جهت‌دار در تحلیل محتوا زمانی مفید است که پژوهشگر بخواهد یافته‌های خود را به چارچوب نظری خاصی پیوند دهد و بررسی کند که آیا داده‌هایش با مفاهیم یا نظریه‌های موجود همخوانی دارند. روش تحلیل محتوای گرانهیم و لاندمن با رویکرد قیاسی نیز سازگار است و میتواند به انجام چنین تحلیلی کمک کند.
درود مطالبتان بسیار عالی و کاربردی بود..
سپاس فراوان از اینکه از محتوای سایت ما دیدن کردید و از بازخورد خوبتان ، موفق باشید